از شهر ایج که در فارسی ایگ گویند ،مردانی بزرگ برخاسته اند مانند مولای اعظم / ملاذ افاضل امم /کاشف مشکلات عقلیه /ناسخ معظلات نقلیه /قاضی عضد الدین عبد الرحمان بن احمد ایجی ......شارح کتاب مختصر اصول و صاحب کتاب مواقف که مانند این دو کتاب در علم اصول و کلام نوشته نگشته است .سالها در شیرازبه لقب افضل القضات باقی بود و در سال ۷۶۰ وفات یافت .{{{فارسنامه ناصری /نوشته حسن بن حسن فسایی/جلد دوم /صفحه ۱۳۷۳/}}} در مورد قاضی عضد الدین ایجی شاعر ایران زمین خواجه حافظ شیرازی که از جمله شاگردان و ملازمان قاضی محسوب میشود چنین میگوید : به عهد سلطنت شاه شیخ ابو السحق به پنج شخص عجب ملک فارس بود آباد نخست پادشاهی همچو او ولایت بخش که کلام خلق روا کرد و داد و عیش بداد دگر مرد اسلام شیخ مجد الدین که فضلییتی به از او آسمان ندارد یاد دگر شهنشه دانش عضد که در تصنیف بنای کار مواقف به نام شاه نهاد دگر بقیم ابوال شیخ امین ابوین که یمن همت او رها ی بسته کشاد دگر قویم چو حاجی قوام دریادل که نام نیک ببرد میان به بخشش و داد قاضي عضدالدين ايجي؛ دانشمند فارسي مولانا عضدالدين عبدالرحمان بن احمدبن عبدالغفاربن احمد شافعي اشعري حكمي ايجي شيرازي، مشهور به «عضدي»، «عضد» و «قاضي عضدالدين»، عالم و محقق قرن هشتم هجري است. در ۷۰۱ ق در شهر ايج يا ايگ، در استان فارس ، مركز حكومت شبانكاره گان به دنيا آمد. عضدي كودكي و ايام تحصيل را در شيراز سپري كرد و شاگرد شيخ زين الدين هيكي، از شاگردان ناصرالدين بيضاوي بود. وي پس از آموختن كلام، فقه و حكمت الهي به مقام قاضي القضاتي شيراز رسيد و آن قدر در كارش موفق بود كه چند سال بعد سلطان ابوسعيد، آخرين پادشاه مغول، وي را به مقام قاضي القضاتي ايران منصوب كرد. شاه ابواسحاق اينجو شاگرد قاضي عضد بود و مي توان از ديگر شاگردان وي عبيد زاكاني، شيخ امين الدين كازروني و خواجه حافظ شيرازي را نام برد. قاضي عضد بسيار سخي و ثروتمند بود و به طلاب علوم ديني بسيار انعام مي داد. احمدبن حجر نيز در كتاب درر، وي را پيشوايي معقول، بخشنده و ثروتمند دانسته است. همچنين خواندمير در حبيب السير آورده است: «آن جناب سرآمد فضلا، محققين و افضل علماي مدققين بود، در مبادي ايام شباب به تكميل فنون معقول و منقول و تحصيل فروع و اصول موفق گشته و به افاده مشغول مي فرمود. برخي نيز گفته اند كه ايجي رندي پيشه كرد و به زبان طنز و هزل از خرابي زمان و فساد مردم انتقاد مي كرد. عبيد زاكاني براي او حكايت هايي طنزآميز آورده است. لطيفه هايي نيز به نقل از او در گلشن لطائف آمده است. مولفان درباره تاريخ درگذشت قاضي عضد به اختلاف سخن گفته اند، اما روشن است كه قاضي عضد سرانجام بدي داشت. وي به خشم ملك اردشير گرفتار شد و به زنداني در يميان، واقع بر كوهي مشرف بر زادگاهش افتاد و در ۷۵۶ و يا ۷۶۰ ق در زندان از دنيا رفت از آثار مشهور قاضی عضد ایجی می توان المواقف نام برد و دیگر نامدار ایج میتوان : شیخ مشایخ زمان /قدوه اهل علم و عرفان /شیخ قطب الدین محمد ایجی نام برد که کتاب مزارات شیراز از آثار برجسته او به شمار میرود . این عارف کثیر الخیر داعم ذکر و صاحب قلب سلیم و طریق مستقیم بود و در سال ۷۸۵در شیراز وفات یافت . دیگر نامدار ایج :مقدای اکابر امم برهان حکماءعرب و عجم ملا صفی الدین ایجی سالهای سال به نشر علوم حکمت و کلام و ریاضیات اشتغال داشت و استاد فضلاو علی ملا جلال الدین دوانی بر سبیل افتخار او را استاد خود شمرده است و در سال ۸۶۰ وفات یافت . دیگر نامدار ایج : خواجه سیف الدین مظفر ایجی شبانکاره سالها وزیر سلطان معظم خاقان مکرم شاه سلطان حسین بایقرا گورکان بود و حس حسادت و سعایت اضداد در سال ۸۹۱کشته گردید .{{{فارسنامه ناصری/نوشته حسن بن حسن فسایی /جلد دوم /صفحه ۱۳۷۴}}}
(برگرفته شده از کتاب ایج نوشته میرزا )
